Get your basics right: dubbelspel

Maak kennis met Andy Buijk!

Badminton is een prachtige sport, er zijn zoveel mogelijkheden waardoor het niet altijd even makkelijk is voor spelers, trainers, en aankomende trainers om al de verschillende informatie in een logisch systeem te verwerken.

Het is wellicht voor velen interessant om de Deense filosofie over de dubbels iets beter te bekijken zonder op specifieke details in te gaan, maar bij de basisregels te blijven. Basisregels zijn vaak gebaseerd op logica. Net zoals dat slagen zijn gebaseerd op biomechanica. Dat wil zeggen dat alles optimaal gebruikt wordt en lichaamsonderelen elkaar niet tegenwerken. Ideaal gezien werkt het ook zo in een dubbel.

Alles wordt een oorzaak-gevolg verhaal, hierdoor is het makkelijker te anticiperen en wordt de snelheid van het spel hoger zonder harder te moeten lopen of slaan. Dit kan op vele manieren en misschien is er geen absolute waarheid want de dubbel wordt uiteindelijk ook bepaald door de specifieke kwaliteiten van de spelers, maar graag wilde ik hier verder ingaan op enkele hoofdregels, althans in Denemarken.

Ik hoop eigenlijk dat het voor vele Nederlandse trainers gesneden koek is, want dat wil namelijk zeggen dat ze ongetwijfeld al vele oefeningen ontwikkeld hebben en vele malen met de spelers hierop getraind hebben. Mijn ervaring is echter dat het nog lang niet overal het geval is.

Mochten de termen straight rotation, cross rotation, opgeschoven verdediging en de verschillende aanvalszones in de herendubbel en damesdubbel geen geheimen meer voor u hebben, dan lijkt het me beter voor uw tijd om dit stuk over te slaan en een deel van uw specifiekere kennis met ons te delen, zoals enkele anderen reeds doen op deze site. Want zoals de Denen zeggen: als we allemaal van elkaar ietsjes beter kunnen worden, dan trekt dat het totale niveau omhoog, en in Europa is dat de enige manier om iets te bereiken.

Laten we beginnen met de herendubbel, de minst tactische spelsoort van de drie dubbels waarschijnlijk omdat deze meer bepaald wordt door power en hierdoor minder opties heeft. We bekijken de situatie na de eerste slagen in een rally, een situatie waarvan het de moeite waard is te herinneren dat een groot deel van de punten reeds beslist is. Indien de koppels de openingsfase doorkomen zonder het punt verloren te hebben, dan zal één van beide teams de shuttle liften, dus het initiatief weg geven. We komen nu in de klassieke aanvals/verdediging situatie. Allereerst gaan we het hebben over de opties van het aanvallende koppel, vervolgens over die van de verdediging. Een en ander hangt ook af of spelers rechts/rechts-links/links, of rechts/links zijn.

Ruwweg zijn er drie situaties te onderscheiden, deze hangen af van de diepte van de lift en de keuze die de voorspeler maakt. Allereerst de lift is tussen de twee serveerlijnen in het achterveld, dus goed diep. Hier zal vaak een klassieke voor-achteropstelling in stand blijven, simpelweg omdat de afstand van de achterspeler naar het net te groot is, zowel om echt een dwingende smash te slaan, als om deze werkelijk dreigend op te volgen. De voorspeler zal hierbij een beter kans hebben. Mochten we een rechtshandige combinatie hebben, dan zal de voorspeler vaak bij een lift naar de rechterhoek iets meer naar het midden blijven in vergelijking met de andere zijde.

Op eliteniveau zul je vervolgens zien dat de rolverdeling bij eventuele agressieve returns (counterattack) de volgende zijn: een vlakke drive verdediging die voor de achterspeler valt, dus op 3/4 veld zal zelden tot nooit door de voorspeler genomen worden, want als deze slag als tegenaanval bedoeld is, zal het vrijwel onmogelijk zijn om hier iets agressiefs mee te doen, dit resulteert in een slag genomen naast het lichaam, zonder veel power (lees het flightcorridor [FC] verhaal van Ron) waardoor de speler die de tegenaanval inzette een goede kans krijgt om hierop in te komen. De achterspeler kan er tenminste op instappen, al zal een goede vlakke return rechtuit op een smash vaak problemen opleveren voor het aanvallende team, natuurlijk kan dit enkel als de smash niet voldoende was.

Je ziet deze verdeding vaker vanaf de backhandverdediging dan vanaf de andere kant, zowel omdat de aanvallende speler vaak ietsjes buiten zijn maximale powerzone slaat, en de backhandverdediging vlak vanaf de backhandzijde toch iets makkelijker blijft dan vanaf de andere zijde.

De andere gevaarlijke counterslag is de crosslift die niet hoog, maar vlakker is. Deze zal op eliteniveau door de voorspeler overgenomen worden, simpelweg omdat de achterspeler te veel onder druk zou komen om van links naar rechts te bewegen. Natuurlijk zal hij dit moeten doen, indien zijn partner duidelijk niet beweegt in geval van een vlakkere crosslift. Maar dan is de counterslag gelukt en raken we het initiatief kwijt. Een ander onderwerp voor een artikel.

In deze eerste aanvalssituatie zullen we zelden tot nooit crosssmashes zien. Deze zullen voornamelijk in het volgende geval optreden, namelijk de tweede situatie:

De verdedigende lift is op de eerste serveerlijn of er iets voor, nu hebben we een goede kans om veel power in de smash te krijgen, maar nog niet zoveel dat een killersmash mogelijk wordt. Hier bestaat wat badmintongoeroe Kenneth Larsen en velen met hem, de zogenaamde cross rotation noemen. Als we wederom de uitgangspositie nemen dat de lift in de forehandhoek is, dan zal de voorspeler iets naar links en naar achteren bewegen, deze rotatie is namelijk gebaseerd op het omdraaien van de posities. De voorspeler geeft hiermee aan dat hij de smash cross wil, de achterspeler zal dit vervolgens doen en cross oplopen en de positie aan het net overnemen. Deze rotatie is er onder andere op gebaseerd dat uit deze positie mogelijk geworden is een gevaarlijke crosssmash te slaan is, welke uit een natuurlijke reactie (biomechanisch is het erg lastig cross te spelen als we onze arm lang moeten maken naar een shuttle ver bij ons vandaan, zeker op de forehandverdediging). De nieuwe achterspeler zal vervolgens deze lift rechtdoor op een crossmash goed kunnen aanvallen. Zeker links-recht koppels maken erg veel gebruik van deze vorm van rotatie, deels omdat het ze de mogelijkheid geeft elkaar af te wisselen en omdat er een opgeschoven verdeding wordt gebruikt waarbij cross vaak de meeste ruimte ligt. Zoals we in de eerste situatie hebben gezien is het niet raadzaam om hier in te slaan bij een lift op de achterlijn, maar bij een kortere lift kan deze zone geopend worden. Mocht de voorspeler echter voor blijven staan, is de hele zijkant open en zal het erg makkelijk worden het iniatief kwijt te raken. Vandaar de crossrotatie.

Dan is er de derde situatie, waarbij de lift werkelijk te kort is en 3/4 veld of daarvoor is, op elite niveau, en zelfs op lager niveau zal hier een zeer krachtige smash mogelijk zijn en het zal om deze reden erg lastig worden een hoge verdediging naar de achterlijn te slaan, vaak is een reflex de enige mogelijkheid vanwege de afwezigheid van de component tijd. Deze return zal vrijwel altijd ergens in het voorveld/halfveld terecht komen. De enige optie die de verdedigers soms nog hebben is om er iets van richting aan te geven,de component ruimte. Om deze reden zal de voorspeler een stap opzij zetten en niet zoals bij de crossrotatie ietsjes naar achteren (hoe hoger het niveau, hoe kleiner de positieverschillen vaak zullen zijn, vanwege de grotere fysieke capaciteiten). In deze zogenaamde straight rotation zullen beide spelers dus voorspelers worden op zoek om het punt af te sluiten en ook de component ruimte bij de tegenstander weghalen. Ze zullen dus op het racket spelen van 1 van de voorspelers, niet echt een zonnig uitgangspunt voor de verdedigers.

In het kort: bij een lift op de achterlijn zal er geen positiewisseling plaatsvinden, bij een iets kortere lift bestaat de mogelijkheid, op aangeven van de voorspeler in vrijwel alle gevallen, om een cross rotatie te doen, hierbij wordt de aanvallende slag cross geslagen, in de “open hoek” en er zal een voor-achter wisseling plaatsvinden. De derde mogelijkheid zal bij een nog kortere lift uitgevoerd worden, hierbij zijn er goede kansen om de rally in 2 slagen te beslissen en zal de aanval vrijwel altijd rechtuit gespeeld worden en recht opgevolgd worden door de achterspeler, vanwaar de naam rechte rotatie. Hierbij zal er geen voor-achterwisseling plaatsvinden, maar zullen beide spelers frontplayers worden om de rally af te maken.

Wat zijn nu de verdedigende opstellingen in de herendubbel? Hier kunnen we iets korter over zijn. De beste verdeding is de backhand, de opstelling zal dus altijd zo zijn dat de meeste gevaarlijke slagen (degene met de minste afstand richting de grond, dus rechtuit) met de backhand afgedekt moeten worden. Om te voorkomen dat er een gat in het midden ontstaat waarbij een speler eventueel zijn forehand moet gebruiken zal zijn partner zover opschuiven tot het punt waarbij zijn backhandverdediging reikt tot de plek waar zijn partner (degene die recht op de smasher staat) niet meer met een backhandslag kan terugslaan (vaak circa een halve meter aan de rechterkant van ons lichaam). De slimmere lezer zal begrijpen dat er dus verschillende posities zijn afhankelijk van in welke hoek er gelift is. Is de lift naar de forehand hoek van de tegenstander geslagen dan zal de speler die hier recht opstaat verder van de zijlijn af staan als bij een lift op de around the head hoek zou zijn, hierbij wordt er verder opgeschoven om alles met de backhand te kunnen nemen, ook omdat een forehandverdediging hier met de hand meegespeeld recht op de voorspeler inkomt.

Met een links en rechtshandige speler wordt het nog iets interessanter, want hier zijn er of twee keer een forehand in het midden, of twee maal een backhand. Wanneer er twee forehands in het centrum zijn, dan zullen de spelers dichter bij elkaar staan als wanneer er twee backhands in het midden zijn.

Tot zover de basisaanval en verdedigingspositie in een herendubbel.

Over een damesdubbel kunnen we hierdoor een stuk korter zijn, deze is zelfs in deze ogenschijnlijk simpele situatie van één koppel in de aanval, de ander in de verdediging, iets complexer dan de herendubbel en daardoor tactisch interessanter, simpelweg omdat er meer opties bestaan. Dit verschil wordt gecreeerd door het feit dat dames 20% minder maximale kracht kunnen ontwikkelen in vergelijking met mannen, waardoor er een vierde zone bij komt op het veld, namelijk een constructieve zone op de achterlijn. Bij de herendubbel is dit een aanvalzone en zal de voorspeler opgeschoven staan naar de zijde van de achterspeler zoals we eerder gezien hebben. Bij de dames is dit niet zo. Zij hebben de kracht niet om even goed aan te vallen als mannen, maar kunnen wel in de buurt komen van de verdedigende kwaliteiten, al zal vaak door een tekort aan puur technische training in de kortere golden age van de motorische ontwikkeling bij meisjes in vergelijking van jongens, deze niet tot hun theoretisch maximum komen. Dit is dus de reden waarom je niet kunt zeggen dat dames net zo goed verdedingen als mannen op topniveau, maar het zou een ander stuk nodig hebben om een en ander volledig uit te leggen.

In deze costructieve zone zal er zelden gesmasht worden, simpelweg omdat het weinig effect zal hebben, vaak zal er gekozen worden voor of een drop of een clear, waarbij er ook meer cross gespeeld kan worden als bij heren, al blijft het vaak niet de beste slagkeuze. De voorspeler zal in vergelijking met de herendubbel verder naar voren staan, en meer centraal (om de eventuele netreturns die op een dropshot kunnen volgen aan te vallen. Mocht er een clear volgen is het makkelijker om naar de andere zijde van de baan in een side by side situatie te komen. Vanaf de eerste serveerlijn zal alles als de herendubbel verlopen, ruwweg zou je kunnen zeggen dat de herendubbelzones ongeveer een halve meter tot een meter verder naar voren komen te liggen, ook de zones voor de cross en rechte rotaties. De verdedigende opstelling die we bij de extra situatie in de damesdubbel zien is van een niet opgeschoven verdeding, maar gewoon de basis: ieder zijn eigen kant. Ze verwachten namelijk geen smash waarbij het nodig is om op te schuiven, maar wel slagen die overal kunnen komen, drops en clears, waardoor dus ieder zijn eigen helft neemt. Vanaf het moment dat de lift dermate korter is, dat het aanvallende duo in de eerste herendubbelzone komt, zullen ze gaan opschuiven.

In de onderstaande tabel heb ik geprobeerd een ruwe schets te maken van de posities om een en ander iets visueler te maken. Deze is op de herendubbel gebaseerd, in de cremekleur is ook de vierde zone bij de damesdubbel aangegeven. Alle andere zones zullen hierdoor verder naar voren komen te liggen, wat dus veroorzaakt wordt door het verschil in power tussen heren en dames.

Hopelijk draagt het bij om onze basics right te krijgen! Ik kijk uit naar reacties, commentaar, vragen, opmerkingen en naar andere artikelen en meningen van trainers, spelers, geinteresseerden. Als het lukt meer van elkaar op te steken, wordt daar niemand slechter van.

Henri Vervoort